Iedere Nieuwjaarsdag, wanneer we naar de schoonfamilie in de Achterhoek gaan, liggen ze weer op tafel, de knapperige wafeltjes die door de familie zijn gebakken. 'Heerlijk, kniepertjes!’ roep ik, terwijl ik de reactie al kan voorspellen. 'Dat zijn geen kniepertjes, dat noemen we hier in de Achterhoek rolletjes!’.
Ach, het is dat jaarlijks ritueel dat we met een glimlach laten passeren voordat we de wafeltjes gaan eten. Kniepertjes of rolletjes, het maakt geen verschil toch? Of toch wel?
Boekrol
De kniepertjes zijn plat, de nieuwjaarsrolletjes - de naam zegt het al - zijn opgerold. Aan dit verschil ligt niet de creativiteit van de bakker ten grondslag, maar dit heeft een diepere betekenis. Het kniepertje symboliseert het oude jaar, dat als een boekrol ligt ontvouwen. Het rolletje staat voor het nieuwe jaar: in de rol liggen de geheimen van het nieuwe jaar nog veilig verborgen. In bepaalde streken eet men in de loop van de maand december alleen kniepertjes (knijpertjes, knieperkes, kniepkoukies), om ze vanaf nieuwjaarsdag te vervangen door de rolletjes.
Wafeltje of rolletje
In het noorden en het oosten van Nederland is het al eeuwenlang traditie om rond de feestdagen kniepertjes en nieuwjaarsrolletjes te bakken. De traditie wortelt met name in Groningen, Drenthe, Twente en de Achterhoek, waarbij er regionaal voorkeuren bestaan voor het platte wafeltje of het rolletje. De gebakken wafeltjes werden in een blik bewaard, zodat ze knapperig bleven. De gewoonte om slagroom in de rolletjes te spuiten is een verschijnsel van de laatste decennia.
Bekijk het fragment uit onze tv-uitzending over dit verhaal:
