Gebrande koffie zoals wij die nu kennen was er aan het begin van 1900 nog niet. Koffie werd in kleine partijen gebrand door winkeliers op verzoek van de klant, maar ook thuis, met behulp van een verscheidenheid aan apparaten. De koffiebrander was vroeger een veel gebruikt apparaat. De brander is afkomstig van mijn oma die hem meer dan een eeuw geleden nog gebruikte.
De huisbrander waar ik het hier over heb werd, vooral op het platteland, nog tot ver na 1920 gebruikt. Het is een soort gietijzeren zakketel (voor op een hout- of kolenfornuis) van gietijzer. Om de ketel te gebruiken haalde je een aantal ringen uit de bovenkant van het fornuis zodat je de ketel als het ware op de hete kolen of het brandende hout kon laten zakken. Vandaar de naam. Wanneer de ketel goed warm was gingen vanaf de bovenkant de ongebrande bonen erin. Waarna de ketel gesloten werd. Bovenop de ketel zit een slinger waarmee je een soort schep binnen in de pan ronddraait. Zo roerde je de bonen door de hete ketel en kon je ze gelijkmatig branden. Na het branden werden ze op een schone doek gestort om af te koelen en bewaard in een bus met deksel. Voor het gebruik werden ze gemalen in een handkoffiemolen.
Op de bijgeplaatste foto’s zie je een koffiebrander op een oud kolen gestookt fornuis met ringen (foto: Veluws museum)
