In de week voor Pasen werd er vaak gepronkt met de ‘paasos’. De grotere slagers leidden hun vetgemeste beesten met tromgeroffel en behangen met kransen vol trots door de stad of het dorp om iedereen kennis te laten maken met de kwaliteit die ze verkochten. Op die manier probeerden zij klanten te werven, want andere vormen van reclame waren er nauwelijks. De meeste slagers waren daarvoor echter te klein. Die konden per week niet eens een hele koe verkopen. Slager Gerrit Kwak, de vader van de schrijver van dit verhaal, kocht toen hij in 1933 in Winterswijk met zijn slagerij begon samen met een plaatselijke collega een heel beest. Meer klanten hadden ze niet en het vlees mocht natuurlijk niet bederven.
Rond Pasen
Met Pasen was het feest. Men kocht niet alleen nieuwe kleren, want je vertoonde je met de feestdagen alleen op ‘z’n paasbest’, maar er moest ook iets lekkers op tafel. Wat was er dan mooier om een stuk van een vetgemeste koe te kopen. Letterlijk vetgemest. Hoe dikker het vet hoe beter het vlees. Vet was toen namelijk beslist noodzakelijk om de vaak zware lichamelijke arbeid van de klanten vol te kunnen houden. Het vetmesten gebeurde meestal met ossen omdat melkkoeien van hogere waarde waren vanwege de melk die ze leverden. Stieren waren economisch minder interessant en werden, als ze niet nodig waren voor de voortplanting, gecastreerd. Daardoor veranderde de consistentie van het vlees. Een os heeft namelijk minder zware en ontwikkelde spieren dan de stier, maar de draad van het vlees is fijner en het vlees is zachter.
Het keuren
Na het rondtrekken door het dorp of de stad werd de os voor de winkel vastgebonden aan een ijzeren ring in de gevel met behulp van zijn halter (koptouw). Op de foto staat een paaskoe voor slagerij Van der Meer uit Roelofarendsveen en ook hij liet de voorbijgangers het beest keuren, terwijl hij zelf in geuren en kleuren vertelde over de kwaliteit van het vlees. Men kneep in de lende van het rund om de dikte van het vlees te bepalen of in de lies van de koe om te voelen hoeveel vet er aan het beest zat. In die dagen was dat geen probleem omdat menig huisvrouw en man nog wist hoe een goede koe er uit moest zien. Niet zelden kwam het voor dat een goede klant op het levende beest al aanwees in welk stuk hij of zij met de Pasen belangstelling had. Dat gebeurde vooral door de gegoede klasse. Jan met de pet keek wel maar kon zich niet veel meer veroorloven dan een stuk van de borst. Dat was voor zijn doen al heel wat voor de feestdagen. Op andere momenten was voor deze luxe gewoon geen geld.
Na 1945
Na de Tweede Wereldoorlog verdween het rondtrekken met de paasos steeds verder naar de achtergrond. Dat kwam vooral door de toenemende welvaart en de opkomst van de reclame. Van de koe voor de deur werden de reclame-activiteiten steeds verder naar binnen verplaatst. De etalages werden gebruikt en steeds fraaier ingericht met worsten en zelfs verse artikelen en de daarin tentoongestelde schotels waren een uiting van vakmanschap die er niet om loog. Deze aanpak werd in de Achterhoek wel gebruikt, maar werd eigenlijk nooit een echt grote traditie. De Paasetalages werden voornamelijk in Limburg en Brabant nog jarenlang in stand gehouden. Het vlees werd op een schotel gelegd en versierd met bloemen en vlechten van spek geshowed als meesterwerk van de slager. Op de foto zie je een schotel rundvlees, het zogenaamde ‘jong gehuwden stukje’ of runder-ezeltje. Dit stuk werd door slager Kwak vroeger vaak meegegeven aan pasgehuwde vrouwelijke klanten als geschenk. Het vlees kon namelijk een beetje rauw of zelfs te gaar geserveerd worden. Het kon dus eigenlijk niet mislukken. Voor de bruid in de wittebroodsweken een hele geruststelling.
Voor meer achtergrondinformatie kijk op: www.mijnslager.info.
Bekijk het fragment uit de tv-uitzending over dit verhaal
https://www.eenwagenvolverhalen.nl/Feestdagen/de-paasos.html#sigProId885daf638e
