De Sinterklaastafel

Gebruiken verdwijnen. Zo ook de St. Nicolaastafel een tafel waarop banketbakkers hun heerlijkheden uitstalden en die je nu nog maar amper ziet. Jammer want het was vaak in een kamer naast of achter de winkel en had een aparte sfeer. Van 1868 tot 1998 hebben vier generaties Kreijenbroek eerst op de Groenmarkt, later in de Turfstraat in hun banketbakkerswinkel de Sinterklaastafel in ere gehouden.

Als Jan Kouwenaar op 28 april 1868 zijn broodbakkerij aan de Groenmarkt in Zutphen aan Carel Lucas Kreijenbroek verkoopt wordt een nieuwe schakel toegevoegd aan de reeks bakkers die waarschijnlijk al sinds 1681 in dit pand hun bedrijf hebben uitgeoefend.

In december van dat jaar blijkt dat deze laatste meer wil dan alleen broodbakken. Want in een advertentie staat: “ Heeft de eer te berichten dat hij ter gelegenheid van het St. Nicolaasfeest voorzien is van een ruime sortering chocolade- en suikervoorwerpen, surprises, cartonnages, bonbons, dessertwerken en alles wat tot dit vak behoort het welk ter bezichtiging is gesteld.”

Daarmee is de Sinterklaastafel geboren en zal vier generaties in ere worden gehouden.

Anders dan nu is eind 1800 de Sinterklaasavond de beste verkoopavond in de bakkerijen en andere zaken. Dan zijn er heel veel mensen op straat, “kiekaovond” en er wordt veel verkocht. Het is in de stad niet alleen druk maar het ruikt er ook lekker want in de krant van 2 december 1898 staat; “ Eerst naar de fa. wed. C.L. Kreijenbroek. In alle graden van zoetigheid golven de geuren ons tegemoet. De speculaas trekt ons het meest daarna de tafel met surprises”. Nu beslaat de verkoop een langere periode en viert men Sinterklaasavond thuis.

Zo rond 1800 is het aantal artikelen beperkt. Marsepein komt in de oude prijscouranten niet voor. Pas zo rond 1925 wordt de sortering groter. Dan worden er in de bakkerij van marsepein o.a. varkenspoten, varkensstaarten, stukjes zeep, worst, palingen, spiegeleieren, flensjes, breiwerken en spons en zeem gemaakt. Chocoladeletters komen ook pas later en worden in het begin gemaakt van een z.g. geprepareerde chocolade. Dit was een soort chocolade die bij verwarming een soort deeg wordt en dan in een lettervorm wordt gelegd. Door kloppen op de tafelrand vult het de hele vorm. Gevolgd door de zelf gegoten chocoladeletters en de fabrieksletters. Rond 1950 begint de fa. Mousset in Arnhem met chocoladeletters die versierd worden met chocolade bloemen en takjes. Het zijn blikvangers op de Sinterklaastafel. A.C. Kreijenbroek krijgt hiervan de verkoop voor Zutphen en omgeving.

Borstplaat werd eind 1800 al gemaakt. Vruchtensmaken zijn er dan nog niet wel smaken als rosé afgeleid van rozenolie, saffraan, oranje bloesem, chocolade en kaneel. Kort na 1900 komen de essences, deze maken het mogelijk om borstplaat te maken met een vruchtensmaak. Daarna komen de ingedikte vruchtensappen die de borstplaat een nog natuurlijker smaak geven. De borstplaat wordt gegoten in ringen en ringetjes ook wordt er wel gebruik gemaakt van stijfselpoeder waarin een vorm ingedrukt wordt. Deze laatste methode levert een mooie gladde borstplaat op.

Het meest bekende product is natuurlijk de speculaas. In het begin wordt het deeg voor zowel de kleine speculaasjes als de poppen in een plank gedrukt en afgesneden. Later komen de machines maar moeten de speculaasjes nog wel met de hand op de bakplaat gezet worden. Later gaan de bakplaten onder de machine door. Naast de speculaaspoppen zijn er ook andere figuren zoals b.v. : schepen, koeien, rijtuigen, omnibus, spoortrein, ruiters enz. De speculaasplanken zijn met de hand gesneden en vaak al heel oud. Daarnaast zijn er natuurlijk de banketletters en banketstaven.

Na St. Nicolaas wordt bij veel bakkers een tombola avond gehouden. Op een piramide van half ronde planken worden alle overgebleven chocolade en suikerfiguren en speculaaspoppen voorzien van een nummertje opgesteld. Een paar hoofdprijzen in de vorm van grote speculaaspoppen maken het kopen van een lot van 10 ct. aantrekkelijk. Op deze manier raakt de bakker zijn overgebleven spullen kwijt. Na de invoering van de loterijwet wordt dit gebruik verboden.