In Gelderland woonden er vroeger in meerdere stadjes en dorpen Joodse families. Zeker in de grensstreek van de Achterhoek waren er zelfs meerdere synagogen. In Aalten staat nog een mooie kleine Joods gebedshuis. Van de synagoge van Dinxperlo is net als van de Joodse families eigenlijk niets meer over. De Sjoel van Winterswijk is na grondige restauratie een mooi gebouwencomplex, waar soms zelfs op Joodse feestdagen zelfs bijeenkomsten worden gehouden. Maar van de sterke Joodse gemeenschap is eigenlijk weinig meer over.
Toch hebben Joodse feesten hun invloed op onze tradities nagelaten. Neem nu Chanoeka, het Joodse lichtfeest dat altijd gedeeltelijk samen valt met de adventsweken voor Kerstmis.
Het verhaal achter Chanoeka over de olie voor de olielampjes die steeds weer aangevuld was, wordt ook in de Christelijke traditie verteld. Chanoeka, het feest van de lichtjes, is een inwijdingsfeest (van de tempel in Jeruzalem). Dat net als kerstmis een feest van vrede zou moeten zijn, want die lichtjes staan voor vrede.
Om aandacht aan die olie te geven worden in de Jiddische traditie in Europa dan gerechten in olie bereid gegeten.
Lafkes of Lavivot zijn aardappelkoeken, die vergelijkbaar zijn met de “reibekuchen” die onder andere in Duitsland zeker op kerstmarkten gebakken worden. Voor het recept van de Rijnlandse aardappelkoeken kijkt men op: http://www.nederlands-dis.nl/hoofdgerecht/kerstmis-het-kerstgevoel/
Lafkes
Nodig:
-
1 kilo geschilde aardappelen
-
1 ui
-
3 eieren
-
½ kop meel
-
zout en peper
-
olie
Rasp de aardappel grof. Snipper ook de ui fijn. Meng deze en doe ze in een keukendoek en wring het vocht eruit. Doe de uitgewrongen massa in een kom, voeg de eieren en de bloem erbij en wat zout en peper. Verwarm een laag olie in een koekenpan en doe er een hoopje beslag in. Druk de aardappelkoeken plat en bak ze aan beide kanten mooi knapperig en bruin.
Direct serveren met appelmoes, compote of zure room.
Soefganiot zijn een soort berliner bollen. Ze staan ook voor het wonder van de olie voor de olielampen in de tempel tijdens dit feest. Elke dag brandt men naast de aansteek-hulp kaars een kaarsje meer aan. Vaak worden die kandelaar (de Chanoeka of negen-armige menora) in een raam in het zicht gezet, dit in tegenstelling met alle andere Joodse feesten, die binnenshuis niet in het zicht van anderen plaats vinden.
Soefganiot
Nodig:
- 300 gram bloem
- 1 ½ lepel bakpoeder
- 2 eidooiers, losgeklopt met klein bekertje zure room of schenkyoghurt
- 2 eetlepels olie
- 2 eetlepels basterdsuiker
- Vanille
- Rasp van een halve citroen ( onbehandeld)
- Snufje zout
- Olie om de soefganiot in te bakken.
- Jam op te vullen en grove kaneel suiker om er over te strooien.
Meng van alle ingrediënten een deeg. Verwarm de olie (in een frituurpan) tot 170°C. Vorm met twee lepels bollen en bak die rustig in de frituur. Op keukenpapier uit laten lekken. De nog warme bollen opensnijden om er een stevige lepel jam in doen. Dichtdrukken en over strooien met grove kaneel suiker.
https://www.eenwagenvolverhalen.nl/Feestdagen/joodse-gerechten-in-olie.html#sigProId1484a77cdc
