De aankondiging van het boek “Eten uit de krant” van Puck Kerkhoven, culinair columniste, vol wetenswaardigheden en keukenetymologie bracht me in 2008 direct terug naar eigen ervaringen uit m'n jongste jeugd met eten uit de krant. Waarschijnlijk herkenbaar voor veel leeftijdsgenoten in ieder geval die uit Zevenaar.

Tweede helft 50’er jaren. Wederopbouw. Vader, eigen bedrijfje. Kleermakerij. Moeder werkte daarin keihard mee. Om samen in 6 dagen per week het zout in de pap voor 3 zussen en mij te verdienen.

Zondag was rustdag. Ja, voor het werk. Altijd gingen ze met ons iets leuks doen. Nu denk ik wel eens: “Waar haalden ze de energie vandaan na 6 lange werkdagen?”

Af en toe (niet te vaak want daar was geen geld voor) werden we op zondagavond verwend met eten uit de krant.

Pa liep dan naar de andere kant van Zevenaar. Naar de zelfgebouwde mobiele friteskraam van “Tufke van Wessel” om een grote zak frites te kopen. Wim van Wessel tufte altijd heel rustig met zijn friteskraam naar zijn standplaats. Vandaar waarschijnlijk zijn bijnaam. Om de zak frites goed warm te houden, pakte Tufke de zak extra in. Door er enkele lagen krantenpapier omheen te wikkelen. Pa moest immers ruim een kilometer teruglopen naar huis. Tufke wist dat want hij was onze achterbuurman.

Thuis werden de kranten opengeslagen. Ze bleven op tafel om het tafelkleed te beschermen. De zak frites werd opengescheurd. Het zakje waarin Tufke een flinke klodder mayonaise had gepompt ging behoedzamer open. Met z’n zessen prikten we met die prachtige houten vorkjes de zak frieten binnen de kortste keren leeg.

Nog een culinaire ervaring “met krant”uit die tijd.

Op mooie zomerse zondagen gingen we er met de fiets op uit. Bijvoorbeeld naar Montferland om tegenover ’t Peeske lekker van de zandbulten af te rollen. Halverwege het uitstapje was er altijd een eetpauze. Uit de fietstas kwamen de in kranten gewikkelde weckflessen. Daarin zat de “kouwe schotel” die Ma zaterdags had gemaakt. Rundvlees en voor de rest allemaal ingrediënten uit de eigen moestuin die Pa ook nog bestierde. De kranten dienden ter bescherming van de flessen en om de schotel redelijk koud te houden.

Eten uit de krant. M’n zussen en ik zullen de heerlijke frites van Tufke en de fantastische koude schotel van Ma nooit vergeten. Dat mag nu eindelijk wel eens in de krant dan wel op de website.

Toevoeging: 11 mei 2014

Tufke van Wessel frites waren destijds beroemd in Zevenaar e.o. Geen wonder. Het was echt ambachtelijke patat. De aardappelen werden met de hand geschild, ontpit, gesneden en voorgebakken in zijn tot werkplaats omgebouwde schuurtje achter zijn woning in de Gersdorfstraat in Zevenaar. Op vrijdagochtend werd de hele handel ingeladen in zijn zelf gebouwde, rijdende friteskraam. Daarmee stond hij eerst op de Zevenaarse vrijdagmarkt. Na de markt werd de wagen verplaatst naar de hoek van de Grietsestraat en de Stadsgracht voor de rest van het weekend. Toen Zevenaar sterk begon uit te breiden stopte Tufke hiermee en ging hij alle bouwplaatsen af om aan de bouwvakkers zijn heerlijke patat en allerhande ander lekkers te slijten. Is er iemand die over een foto van Tufke’s rijdende frietkraam beschikt? Zou dat plaatje heel graag nog eens zien.

Toevoeging 29 mei 2014

Pionier in patat

Wim “Tufke” van Wessel, de eerste patatbakker van Zevenaar, is in 1953 voor zichzelf begonnen met een voor die tijd wel zeer gewaagde onderneming. PATATES FRITES. Echt iets nieuws voor het kleine, provinciaalse Zevenaar in die jaren.

Een echt familiebedrijf. Zijn vrouw Trien werkte net zo hard mee. Jarenlang samen in hun fritestent. In de weekeinden zorgden nichtjes voor het snel groeiende gezin (7 kinderen). “En voor ons kinderen gold,” vertelt oudste dochter Elly, “zodra je een schilmesje kon vasthouden mocht je ook mee de schuur in om te helpen ontpitten.” Al snel zorgde Elly voor haar jongere broers en zussen als Pa & Ma “op de hoek” stonden.

Tufke van Wessel’s frites waren beroemd in Zevenaar e.o. Echt ambachtelijke patat. Met zorg en liefde gemaakt. De piepers altijd van één aardappelenboer in De Steeg. Continue kwaliteit in de basis. Alle voorbereidingen in het tot werkplaats omgebouwde schuurtje achter hun woning. Aardappelen geschraapt met een machientje door Tufke zelf van een motortje voorzien. Ontpitten was echt handwerk dat veel tijd kostte. Aardappelen met een soort stamper tot patatten gesneden. In grote bakken wachtten de rauwe frieten onder water op vervoer - meestal met de bakfiets - naar de kraam “op de hoek”. In die kraam stonden twee bakovens. Eén voor voorbakken. De ander voor afbakken.

Tufke frituurde niet in het veelgebruikte rundvet Ossewit maar bakte zijn patatten toen al goudgeel in het 100% plantaardige Diamant frituurvet. Waarom? Gezondheidsaspecten? Niet erg waarschijnlijk voor die tijd. Elly: “Als Pa & Ma ’s avonds laat thuiskwamen, brachten ze de kruimels onderuit de scheppan mee. Voor mij. Gezond? Wel heel erg lekker!” Elly was altijd en is nog steeds door een ringetje te halen. Of was het de prijs van het vet? Misschien vond Tufke de patatten zo lekkerder en mooier? En dat moest. Daarvoor kwamen de klanten én bleven het klanten. De mayonaise kwam van Luycks. Toen ook bekend van de zure bommen.

Eerst verkocht Tufke uitsluitend frieten. Na het snelle succes daarvan kwamen er zelfgemaakte kroketten en ingekochte knakworsten bij. Pas later producten zoals frikadellen, nasiballen en bamihapjes.

De knakworsten van “De Man Van De Knakworst” waren tot eind jaren ’70 dé knakworsten voor heel Nederland. De worst, die schapendarm als vel had, knakte echt als je er in beet.

Voor de vulling van de kroketten gebruikte Tufke een runderragout uit blik van Croka (afgeleid van Croquetten Karsten) in Edam; tegenwoordig Bicro (Bitterballen en Croquetten). Elly: “Het zat in grote 3 liter blikken. Met een ijsknijper kneep hij bollen ragout uit het blik op zijn werktafel. Wij kinderen mochten de blikken uitlikken! Hij rolde de bollen met de hand tot mooie kroketten; als laatste door de zelf gemaakte (met een gehaktmolen) paneermeel.” Ook de kroketten van Tufke waren jarenlang een begrip!

Tufke van Wessel bouwde in de 60’er jaren helemaal zelf zijn tweede rijdende patatkraam. Het laswerk aan het onderstel gewoon op straat voor zijn woning in de Gersdorfstraat. Alle ervaringen, goede en slechte, met de eerste wagen werden in de ontwikkeling en de bouw van de tweede rijdende kraam verwerkt. De afbouw op het erf van een familielid in de Schievestraat. Het werd Tufke’s trots. En terecht!

Op vrijdagen eerst op de Zevenaarse weekmarkt. Na de markt op de hoek van de Grietsestraat en de Stadsgracht voor de rest van het weekend. Toen Zevenaar sterk begon uit te breiden stopte Tufke met de verkoop op deze vaste standplaats. Dat had ook te maken met de opkomst van verschillende cafetaria (concurrentie) in het centrum van Zevenaar. Op vrijdagen nog wel samen met jongst zoon Toon op de weekmarkt. De andere werkdagen alle bouwplaatsen af om aan de bouwvakkers soep, warme worst, gehaktballen, koffie, koeken, limonade, snoep- en rookwaren te slijten. Vele jaren leverde dat een goede boterham op.

Zijn bijnaam “Tufke” blijkt toch niet afkomstig van het rustig tuffen met zijn rijdende frietwagen. Die bijnaam had hij al voordat hij ging pionieren met patat. Zijn, veel grotere oom had al veel eerder de bijnaam “Den Tuf”. Wim en zijn oom waren onafscheidelijk. Ze trokken heel veel samen op. Ook al in de oorlogstijd. Dus werd dit illustere duo al snel “Tuf” en “Tufke” genoemd.

Hoe het ook zij “Tufke” was en is - ook postuum - een eretitel. Wim “Tufke” van Wessel overleed in 2007 precies 11 maanden nadat zijn vrouw Trien, zijn trouwste maatje, was overleden.

“Tufke” staat symbool voor “De Zevenaarse pionier in heerlijke patatten”. Bekend in Zevenaar, de Liemers en de rest van de wereld (er omheen).

Gebaseerd op een hartverwarmend weerzien met Elly van Wessel op 20 mei 2014

Gerelateerde verhalen

Het Ooyse kermis feestmaal Het Ooyse kermis feestmaal

Galerij
Categories:: Eten en drinken Zevenaar

Meer verhalen

De vrek van de Plaggeweg

11 mei 2014
Mijngelderland

Het huwelijk vroeger

08 augustus 2014
Albert Steert

Fruitcorso

02 september 2014
Sjaan van Es

Het laatste stukje kerkenpad in Puiflijk

05 januari 2016
Jan Reijnen
Video

Bokbierdag Zutphen

09 oktober 2014
Bram van der Velde

Naoberschap

24 november 2014
G.J. Klanderman

Sigaretten en bowl op verjaardagen

16 februari 2015
Jaap Prins

Oranje Tompouce

16 juni 2014
bezoeker grand defilé

Boerenkool met gort

03 februari 2015
Mevrouw van der Hoek

Luilakmorgen

19 mei 2015
Nederlands Bakkerijmuseum Hattem

Ridder in de orde van de zachte G

05 februari 2015
Frédérique Donders

Deurdonderen op verkaasie noar Oostenriek

23 november 2015
J. Akkerman

De Veluwse heidekoek

26 februari 2016
Ton Kamphuis
Video

De traditionele paasstollen

11 maart 2015
Hugo Jansen

Pinksterpoppen in Buren

09 juni 2015
Mia van Os
Video

Mijn hondjes op de dierenbegraafplaats

15 april 2015
Diana Jansen

Achterhoekse heufkeze

24 november 2015
Gerhard Kwak