Je ziet ze tegenwoordig vaak bij mensen buiten in de tuin staan met een hortensia erin of een mooie rozemarijnplant. De Keulse pot is gemaakt van keramisch materiaal (gres) met een laag zoutglazuur. Deze laag zorgt ervoor dat de pot waterdicht is. De potten zijn bruin van kleur maar meestal grijs met een kobaltblauw nummer erop (10, 15, 20 of 30) of andere versieringen. ’s Winters moeten ze wel naar binnen want ze vriezen kapot en dat is jammer. Het is erfgoed van vroeger, die zuurkoolpotten. Ze werden gemaakt in Keulen en omgeving. Op de boerderij uit mijn jeugd hadden we wel drie hoge potten en later kwam daar uit een erfenis nog een aantal bij. Mijn moeder vertelde ons dat het maken van zuurkool tachtig jaar geleden huis aan huis in de buurtschappen plaatsvond. Haar ouders teelden zelfs jarenlang extra kolen die dichtbij in het dorp Aalten verkocht werden. Ook in het dorp werd zuurkool gemaakt. Er waren geen winkels die het verkochten zoals tegenwoordig.
Koolsnijden
Jaren achtereen in oktober kwam mijn oudtante Diene bij ons om te helpen bij het snijden van de witte kolen uit onze moestuin bij de boerderij. Het werd een soort familiefeestje. In de jaren vijftig kwam er ook nog een andere oudtante helpen, haar naam was Leida. Zij beheersten het ambacht van het koolsnijden. Mijn oma en tante Diene zaten tegenover elkaar, elk op een keukenstoel en tussen hen in de zinken teil waarin wij kinderen altijd op zaterdag gebadderd werden. Beiden droegen donkere schorten en hanteerden een bijzondere koolschaaf waarmee het werk vlug en mooi kon gebeuren. Dat was een langwerpig beukenhouten voorwerp, iets gebogen, met aan één kant in de gleufvormige opening middenin een ijzeren geslepen plaat.
Er lagen heel wat witte kolen in de ‘benne’ (de ijzeren draadmand) en die moesten fijngesneden - beter gezegd: geschaafd - worden in lange sliertjes. De kool werd doormidden gesneden met het broodmes, de harde stronk werd niet gebruikt, deze ging naar de varkens want het was een tijd waarin zelden wat werd weggegooid. Als het mooi weer was zaten ze buiten en als het fris was, dan zaten ze in de keuken voor het raam. Oma en haar schoonzuster Diene hadden altijd heel wat te bespreken. Soms waren ze zodanig verdiept in het gesprek dat ze zelfs vergaten om door te werken. Mijn jongere zusje spoorde ze dan aan: ‘Kom, deurwarken, de pötte staot al klaor’. Mijn moeder had de zuurkoolpotten uit de kelder gehaald en deze schoongemaakt. Er lag ook een katoenen doek klaar, een ronde deksel van hout, een veldkei, veel zout en wat peperkorrels.
Zoeren
De twee oudere dames hervatten hun werk waarbij ze de witte kolen tegen hun omvangrijke boezem duwden en weer verder schaafden. De teil raakte vol. Mijn moeder deed een laag kool onderin de pot, daarop een laag zout, dan weer kool, zout en zo verder. Als de pot vol was dan drukte ze de inhoud flink aan, legde er een doek op en bovenop kwam de deksel met een steen erop. Er mocht geen zuurstof bijkomen. Mijn vader bracht de zware zuurkoolpot naar de kelder. Vervolgens ging de inhoud van de pot ‘fermenteren’. Het is een techniek waarbij gisten en schimmels ontstaan zodat voedsel bewaard kan worden. Het is ook gezond want gefermenteerde groente stimuleert tal van gezonde bacteriën in onze darmen en vergroot zo onze weerstand. Deze techniek is al eeuwenoud. Nu moest er afgewacht worden. De kool moest gaan ‘zoeren’(zuren). In de zuurkoolpot kwam in de weken daarna een laagje stinkend water te staan, resultaat van het verrottingsproces. Mijn moeder controleerde tussentijds regelmatig de pot in de kelder. Zij haalde het vieze schuimende water eraf,waste het doekje, maakte houten deksel en steen schoon en sloot de pot weer. Na zes tot acht weken was de zuurkool te gebruiken. Dat was feest : die heerlijke zuurkool met een stukje rookworst. Omdat ons driegeneratie-gezin uit acht personen bestond kregen wij elk een achtste stukje rookworst en daarbij een stukje echt zuurkoolspek.
