Tot ik op een dag kasteel Merckenburg bezocht had ik nog nooit van HEUKELUM aan de Linge gelegen gehoord. Nu hoorde Heukelum oorspronkelijk bij Zuid Holland en ligt in het uiterste westerse grensgebied van het tegenwoordige Gelderland. Maar het voor mij onbekende Heukelum is niet zomaar wat oude huizen aan de door de Betuwe kronkelende rivier de Linge, het is een oud stadje. Al in 777 had het stadsrechten. En als je goed zoekt kan men de vorm van de stadsmuren in het huidige stratenplan duidelijk zien. Er is zelfs nog een heel stuk van de stadsmuur over, maar die is overwoekerd en bedekt met aarde. Heukelum kent zelfs een groep mensen die ijveren om de stadsmuren weer in ere te herstellen.
DE HEUKELUMSE KRAKELING
Maar nog opmerkelijk dan dit oude stadje zijn de Heukelumse krakelingen, net zo kronkelig als de Linge. Krakelingen is een gebaksoort met een heel oude historie. Zoete krakelingen zijn meestal een soort koek van gist- of korstdeeg. In meerdere landen in Europa worden brood en gebak in die vorm gebakken. Het gebak kenmerkt zich door zijn specifieke vorm. Het deeg wordt in een lange sliert gerold, waarna de uiteinden kruislings teruggeslagen worden naar het midden van de sliert. De krakeling wordt afgewerkt met een laagje suiker, waarvoor vaak grove suiker wordt gebruikt. Gemalen kaneel zit er vaak in of op. Grote krakelingen worden vaak op begrafenissen en crematies bij een kopje koffie geserveerd. De vorm staat symbool voor de eeuwige cyclus van leven en dood.
Er bestaan ook plaatselijke varianten op de krakeling. Naast met suiker werden krakelingen ook door grof zout gerold en dan gebakken. In de late middeleeuwen een luxe lunch natuurlijk samen met een kan bier genuttigd. Het feit dat krakelingen vroeger overal populair waren blijkt al uit het feit dat vele oude bakkerijen “Krakeling” al of niet van goud heten. Ook sieren krakelingen menig uithangbord van bakkers in heel Europa..Langs de rivier de Linge worden van oudsher meerdere soorten krakelingen gebakken. De Heukelumse krakeling lijkt meer op een Zeeuwse bolus, maar is wel minder zoet. De plaatselijke bakker bakt ze nog steeds, maar houdt het recept geheim. Maar er wordt zeker gele bastaardsuiker in gebruikt. Met het volgende oude recept kan men lekkere zoete krakelingen bakken. Ze lijken wel wat op die uit Heukelum.
LINGE KRAKELINGEN
- 250 gram tarwebloem
- 1 eetlepel gele basterdsuiker of rietsuiker
- ½ zakje gist of 10 gram verse gist
- 1 stevig glas lauwe volle melk
- Wat zout
- 35 gram roomboter op kamertemperatuur
- 1 eetlepel room
- Mengsel van 125 gram gele basterdsuiker en 1 theelepel kaneel om deeg door te rollen.
- Bloem en boter
Maak een giststarter van wat bloem, de gist, de lepel suiker en wat lauwe melk. Laat op een lauwwarme plek staan tot het echt gaat gisten.
Zeef intussen de bloem in een deegkom. Strooi het zout langs de rand. Werk als de giststarter staat te bruisen dit in het midden van de bloem en werk het door de bloem. Voeg de rest van de melk en de zachte boer en de lepel room erbij. Kneed het verder tot het een stevig deeg is geworden dat niet meer aan je handen plakt. Is het nog wat kruimelig, voeg er wat meer melk bij. Is het te plakkerig voeg er wat bloem bij. Als het deeg goed is doorkneed, strooit men wat bloem over het deeg en dekt de deegkom af met een doek. En laat men dit op een tochtvrije lauw warme plek zeker een uur rijzen. Rol het deeg daarna op een met bloem bestoven werkplek uit tot een lap van ongeveer 1 ½ tot 2 cm dikte. Snij er repen uit van zeker 40 centimeter lengte en 1 ½ tot 2 centimeter breedte.
Rol deze repen door een bakplaat met het suiker, kaneel mengsel. Zodat het een besuikerde lange rol deeg wordt. Vouw deze rol tot een krakeling. Leg de krakelingen op een met vloeibaar boter ingesmeerde ( eventueel ook op bakpapier) bakblik. Dek de krakelingen weer met een doek en laat ze zeker 2 uur narijzen.
Verwarm dan de oven redelijk warm voor ( 250⁰C). Als de oven op temperatuur is,de krakelingen in ongeveer 8 minuten mooi bruin en gaar bakken. Op een rooster laten afkoelen. Ook rond Geldermalsen, verder in het Oosten aan de Linge gelegen worden vroeger vaker dan tegenwoordig een wat dikkere krakeling met een vergelijkbaar recept gebakken, die alleen door donkere basterdsuiker is gerold. Deze wordt vaker in de frituur gebakken en ook speciaal bij oud en nieuw gegeten. Wat de reden is dat dit hier met de jaarwisseling naast oliebollen en appelbeignets te eten is niet bekend.
