Het Sinterklaasjournaal draait op volle toeren, de Goedheiligman komt zaterdag 14 november aan in ons landje, de chocoladeletters, pepernoten en boterletters zijn niet aan te slepen en het uitzendbureau voor hulp-Sinterklazen maakt overuren. En dan woedt ook nog steeds de discussie over al dan niet de Zwarte Piet.
Feest op straat
Het kinderfeest kent een lange geschiedenis en er is al eerder kritiek geweest op zowel Sint als ook Piet. In den beginne, laten we zeggen ergens in de late middeleeuwen werd het feest vooral door leerlingen van kloosterscholen gevierd. IJverige leerlingen werden beloond, de luie kregen een donderspeech. Misschien om dat laatste te compenseren gingen scholieren als bisschop verkleed de straat op en bedelden om geld wat niet door iedereen gewaardeerd werd. Het Nicolaasfeest werd in die tijd vaak gecombineerd met markten en kermissen en dat leverde weer kritiek op vanuit de rooms-katholieke kerk.
De hulpjes van de Sint
Tot aan de 18e eeuw opereert de Goede Sint op eigen houtje en is hij beloner en bestraffer tegelijk. Maar Sinterklaas als boeman dat kon natuurlijk niet, een heilige die billenkoek geeft dat paste niet en daarom kwam er een hulpje voor de Sint die het vuile werk moest opknappen. Dat was rond 1800 een witte man (Piet ?), soms netjes gekleed met pruik, maar vaker een monsterachtige verschijning op klompen die kinderen doodsbang maakte.
In de 19e eeuw verschijnt dan een nieuwe, zachtaardige en donkere assistent, het Moorse hulpje dat nu als Zwarte Piet voor veel commotie zorgt. Met roe en de bedreigende zak (naar Spanje) moet hij de 'stoute kinderen' weer in het gareel brengen. Zo krijgt de feestdag ook een meer opvoedkundig en corrigerend onderdeel. De viering op straat is dan al lang verleden tijd, Sinterklaas wordt een huiselijk feest waarbij gehoorzame kinderen worden beloond door hun opvoeders.
Is Sinterklaas met het vliegtuig gekomen of gaat het hier om uit de kluiten gewassen speelgoed ?
De moderne viering
Ondertussen worden door het fenomeen de intocht (en de stoomboot) meer Zwarte Pieten ingezet om alles in goede banen te leiden. Er moet gestrooid worden, het paard moet in toom worden gehouden, iemand moet de staf en het Grote Boek van Sinterklaas meesjouwen en de meest atletische Pieten mogen gevels en daken beklimmen voor het nodige stunt- en bezorgwerk. Het Sinterklaasjournaal ontdekt dat veel Pieten zelfs een heel eigen functie hebben. Bij de jeugdige fans was bijvoorbeeld de Sorry-Piet een tijdje enorm populair. Op dit moment lijkt het er op dat Pietje Paniek kinderfavoriet nummer 1 is.
Maar waar het bij het Sinterklaasfeest allemaal om draait is natuurlijk of er wat in 'mijn schoentje' komt en of dat nou door een Zwarte, een Witte of een Paniek-Piet wordt gedaan dat zal de kinderen van nu worst wezen.
Bronnen: Meertens Instituut, Universiteit Groningen
Afbeeldingen: Museum In De Zevende Hemel, Apeldoorn
