Folklore, wat is het en hoe leeft het?
Onze voorouders hebben ons een grote verscheidenheid aan monumenten, voorwerpen, maar ook tradities, gedragingen, rituelen en kunst overgedragen. Dit is ons gezamenlijke erfgoed, de tastbare onderdelen hiervan zijn nog dagelijks om ons heen te zien of worden bewaard in musea en archieven. De minder tastbare onderdelen zijn het immateriële erfgoed, het levendig houden hiervan valt onder het begrip folklore.
Een aantal voorbeelden zijn paasvuren, dansen onder de pinksterkroon, dialectenfestival, het blazen op de midwinterhoorn, het planten van een meiboom, schutterijen, vaandelzwaaien, Sinterklaas, met carbid schieten op oudejaarsdag, de dag van de oude ambachten en traditionele dansen.
Aan de genoemde voorbeelden is te zien dat folklore niet tijdsgebonden is, want er zijn vormen waarvan de oorsprong wel meer dan duizenden jaren oud zijn, terwijl anderen minder dan honderd jaar oud zijn. Landsgrenzen kent de folklore niet, maar het verbindt juist de mensen, verhalen, liedjes, gebruiken en dansen gaan hun eigen weg door de wereld. Folklore is levend en volgt de veranderingen in de samenleving, want er komen nieuwe vormen bij en er verdwijnen echter ook gewoontes en gebruiken. Dit geheel is onlosmakelijk verbonden aan het dagelijkse leven, waar vernieuwingen in een hoog tempo plaats vinden.
In Nederland bestaan nog vele springlevende vormen van folklore die gekoesterd, bestuurd of georganiseerd worden door buurten, verenigingen en belangenorganisaties. In de landelijke streken is meer belangstelling voor erfgoed, lokale tradities en regionale geschiedenis. In de Randstad zien we meer invloeden van de multiculturele samenleving. Folklore ondersteunt onze identiteit (ons wij-gevoel) en zal daarom altijd blijven bestaan.
De ”wereld van de folklore” zelf worstelt met het imago van oubolligheid en geslotenheid. Het koste 40 jaar geleden niet veel moeite om jongeren zich te laten aansluiten, dat is nu anders. Deze verandering is onvermijdelijk en komt door de wijze waarop de folklore wordt uitgedragen, maar ook door veranderingen en opvattingen in de samenleving. Een gevolg van de individualisering is dat het niet vanzelfsprekend meer is om je langdurig aan iets te binden, zoals een koor, toneelvereniging of een dansgroep. Het gebruik van de sociale media zorgt er voor dat je niet meer de deur uit hoeft te gaan om toch ergens bij te horen. Deze ontwikkelingen ondervinden ook de sport- en muziekverenigingen, vrijwilligersorganisaties etc.
De vraag die we ons natuurlijk stellen is wat kan de ”wereld van de folklore” er zelf aan doen. De tradities, gedragingen, rituelen en gebruiken die we koesteren kunnen we niet veranderen, want we willen ze juist bewaren zoals we ze kennen. Er bestaat nog steeds een draagvlak in de maatschappij om er zuinig op te zijn en er zijn andere belangen zoals recreatie en toerisme.
De uitdaging is om gezamenlijk te werken aan dingen die je zelf kunt beïnvloeden zoals de aandacht aan de eigen presentatie, positieve publiciteit, actief de jeugd te betrekken en vooral de samenwerking te zoeken met andere evenementen.
Een mooi voorbeeld is de jaarlijkse Nationale Folkloredag van de folkloristische dansgroepen die aangesloten zijn bij de FFGN*.
(dit artikel is opgesteld met adviezen van Cees Tempel Stichting Toverbal waarvoor onze dank)
* FFGN = Federatie van Folkloristische Groepen in Nederland.
Informatiebronnen:
