Echte traditionele pannenkoeken: goudbruin, nog een beetje klef aan de binnenkant en met bruine korstjes aan de buitenkant. Vroeger meestal gegeten met stroop, want suiker was vaak te duur. Zeker in het buitengebied in Gelderland zoals de Veluwe en de Achterhoek. Pannenkoekenrestaurants zelfs in die gebieden bieden tegenwoordig een keuze, waar de landman van vroeger achter over zou slaan. Maar vroeger was de keuze beperkt. Want pannenkoeken werden vroeger in de Achterhoek vaak in plaats van brood ( zeg maar altijd roggebrood) als ontbijt of in de avond gegeten.
Men had gewone pannenkoeken, dus simpele “pannekoke”
Men mengt 1/4kilo boekweitmeel, met ½ liter melk of karnemelk, 1 ei ( vaak een gekneusde) en een beetje zout. Klop dit alles tot een glad beslag. Van dit alles bak je een soeplepel in een ijzeren koekenpan de pannenkoeken met telkens een beetje raapolie.
- Raapolie was de dagelijkse olie in de keuken. Er was altijd wel een oliemolen in de buurt, waar van de koolzaad olie werd geperst. De smaak van deze raapolie was uitgesprokener dan de meeste olie van tegenwoordig, waar de smaak kunstmatig wordt afgevlakt.
- Boekweit was tot de eerste wereldoorlog volksvoedsel in het oosten van Nederland, dus ook in de Achterhoek. Iedereen in het landelijk gebied verbouwde wel ergens boekweit, zeker ook omdat boekweit op onbemeste , net ontgonnen grond het goed deed, dus ook op droge zandgronden en net platgebrande veen- of heide-grond. Het kon ook nog in mei gezaaid worden op akkers waar het graan niet goed was gekiemd. Na een uitbundige bloemenzee, waar bijen zich te goed konden doen, werden in augustus de zaden geoogst. Deze konden worden gebroken tot boekweitgrutten of vermalen worden tot meel. Maar ook boekweit is een wisselvallig gewas, want niet elk jaar gaf het een overvloedige oogst. Daarom zei men vaak in de Achterhoek: “Boekweitenzaod en vrouwleupraot lukt maar ens in de zeuven joor”.
En men maakte natuurlijk ook pannenkoeken met gistbeslag.
Gerezen Pannekoke
- ½ kilo boekweitmeel
- ½ liter melk & ½ liter water ( of ook karnemelk )
- 1 brok verse gist ( tegenwoordig een zakje droge gist)
- Wat zout
Maak hiervan een glad beslag. Zet de kom of pan het liefst in de buurt van het fornuis om te rijzen. Vaak de hele nacht, zodat men de volgende ochtend er pannenkoeken mee kon bakken. En men bakte natuurlijk in raapolie.
Spekpannekoke
Had men nog spek aan de wieme hangen, dan werd eerst plakjes spek uitgebakken en in dat vet de pannenkoeken gebakken met de spekplakjes door de pannenkoek heen. Ook deze pannenkoeken werden met zoete stroop gegeten. Maar in de pannenkoeken wat afwisseling te krijgen werden er soms ook pannenkoeken met echte krenten, maar ook met de vruchten van de bekende krentenboompjes gebakken. Ook appels werden tot appelpannenkoeken verwerkt.
Door een leven zo dicht op het land en de schaarste van zaken van elders, wisten kenden vele Achterhoekers het gebruik van kruiden en gewassen bij ziekte en kwalen. Ook wisten ze wat eetbaar was en wat smerig smaakte of zelfs giftig was. Om ook in de pannenkoeken wat variatie te krijgen gebruikte men meerdere bloemen in het pannenkoeken beslag. Soms om praktische redenen als boerenwormkruid inde cake of ook in de pannenkoeken. Maar vaak alleen om het pannenkoeken-eten wat leuker te maken. In het vroege voorjaar waren de sleutelbloemen die toch aan de rand van de “kruythof” stonden de eerste bloemen die daarvoor gebruikt werden. In de loop van het jaar werden zo paardenbloemen, dovenetel, vlierbloesem, linde bloesem en zelfs rozenblaadjes gebruikt.
Recept Pannekoke met blömen (hedendaagse versie) Maak een beslag van 200 gram bloem, 2 eieren, `1/2 liter melk, 2 eetlepels suiker, snufje zout en wat vanillepoeder. Voeg hierbij een half kopje gewassen en op keukenpapier gedroogde bloempjes door. Bak dunne pannenkoeken in wat boter.
Bekijk hier het fragment uit onze tv-uitzending:
https://www.eenwagenvolverhalen.nl/Eten-en-drinken/pannekoke-met-bloemen-van-kettingspole.html#sigProId486025872f
